Dil Dudak Damak Yaralanmaları

Dil - Dudak - Yanak Yaralanması

 

Yaralı bölge ılık su ile temizlenmelidir.

 

Yara bölgesinde kanama varsa kanamanın durması için gazlı bezle basınç uygulanmalıdır.

 

Yanak ya da dudak dışından soğuk kompres uygulanmalıdır.

 

Eğer yara fazla büyükse ve kanama devam ediyorsa, dişhekimine ya da en yakın acil polikliniğine başvurulmalıdır.

 

Temas sporlarında meydana gelebilecek, dudak, yanak yaralanmalarından korunmak için ağız koruyucular geliştirilmiştir

 

Ağız koruyucu nedir ? Hangi amaçla kullanılırlar?

Ağız koruyucuları alt ve üs dişler arasına yerleştirilerek yumuşak plastikten yapılmış apereylerdir. Özellikle futbol, basketbol, güreş, gibi kontakt spor yapan sporcularda ve oyun çağındaki çocuklarda ya diğer sporcuların ya spor ekipmanlarının çarpması ya da düşme sonucu yaralanmalar olabilmektedir. Spor yaralanmaları içerisinde diş, çene, dudak ve dil gibi ağız içerisindeki dokuların yaralanmaları önemli yer kaplamaktadır. Ağız koruyucuları kullanılarak bu yaralanmalar önemli ölçüde önlenebilmektedir.

 

Alt ve üst dişler arasında yumuşak bir yastık görevi yaparak, dişlerin arasınadaki direk teması kaldırır.Bu şekilde alt ve üst dişlerin çarpması ile meydana gelen travmalar sonucunda oluşan şoku absorbe ederek, olası beyin sarsıntılarını, diş ve çene kırklarını, dil ve yanak yaralanmalarını büyük oranda önlerler. Bu özellikleri ile ağız koruyucuları her yaştaki sporcunun vazgeçilmez ekipmanlarından bir tanesi olmalıdır. Ağız koruyucularının koruyuculuk işlevlerini yerine getirebilmeleri için alt ve üst çene dişlerinin arasına yerleştirilen ve dişelerin birbirleri ile temasını önleyen bölümünün 3 -5 mm kalınlığında olması gerekmektedir.

 

Üç çeşit ağız koruyucusu vardır.

 

1. Kişiye özel yapılan ağız koruyucuları: Diş hekimi tarafından kişiye özel üretilir. Bu nedenle dişler ile tam bir uyum sağlayabilmektedir. En iyi koruma bu tip ağız koruyucuları ile sağlanmaktadır.

2. Hazır tipte ağız koruyucuları: Spor malzemesi satan mağazalarından kolaylıkla elde edilebilirler. Fabrikasyon olarak üretilmişlerdir. Diğerlerine kıyasla daha ucuzdurlar. Ancak dişlere uyumu tam olmadığı için koruyuculuk işlevini istenildiği gibi yerine getirememektedirler.

3. Ağız içerisinde şekillenen ağız koruyucuları: Akrilik ya da kauçuk esaslı özel maddeler ağza yerleştirilerek gerekli şekli aldıktan sonra sertleşmeleri sağlanır. Dişhekimi tarafında hazırlanması gerekmektedir.

 

İşlevlerini uzun süre ve yeterli bir şekilde yapabilmeleri için kullanımlarında ve bakımlarında özen gösterilmelidir.

 

Ağız koruyucularının kullanımında dikkat edilecek hususlar:

 

* Ağız koruyucularının kişiye özel bir malzeme olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden başkasının kullanmasına izin verilmemelidir.

* Saklanmadan önce bir ağız gargarası içerisine batırılıp çıkartılmalıdır.

* Üzerine herhangi bir ağırlık koyulmamalıdır.

* Aşırı sıcak deformasyonlara neden olacağı için güneş ışığında ya da sıcak havalarda otomobil içerisinde tutulmamalıdır.

* Ağız koruyucusunun kuru muhafaza edilmesi gereklidir. Bunun için iyi havalanabilen saklama kutusu kullanılmalıdır.

* Kullanmadan önce ılık su ve sabunla yıkanmalıdır. Sıcak su kullanılmamalıdır. Özellikle 3. tip ağız koruyucularını sıcaklık karşısında yumuşayacağı için deforme olabilir.

 

Travmatik diş yaralanmalar hayatın her döneminde meydana gelebilmesine rağmen özellikle çocuk ve gençlerin bu yaralanmaya daha sıklıkla maruz kaldıkları bilinmektedir. Travmatik dental yaralanmaların en önemli nedenleri küçük yaşlarda düşme iken daha ileriki yaşlarda bisiklet, trafik, şiddet ve spor kazalarıdır. Diş ve çevre dokularda meydana gelen yaralanmalar yumuşak doku ve kemik dokusundaki yaralanmalar dışında, en çok üst orta keser dişleri etkilemektedir. Yaralanma sonucu dişlerde kırılma veya yer değiştirme meydana gelebilir. Bu tür yaralanmalarda en kısa sürede müdahale iyileşme mekanizmasını olumlu etkilenmesine neden olur. Çocuklarda diş ve diş eti dokularının yaralanmaları çok ciddi olamadığında, ilk müdahaleyi evde aileler, okuldaysa öğretmenler yapmaktadır. Daimi diş/dişlerin kırılması durumunda diş kırık parçası muhafaza edip en kısa sürede diş hekimine başvurulmalıdır. Kırılan bölgede kanama varsa temiz gazlı bez ile temizlenmelidir. Diş yaralanmalarında dişlerin yer değiştirmesi, oynaması, ya da yuvasında yer değiştirmesi durumunda hafif bir parmak basıncı ile diş eski konumuna getirilmeye çalışılmalıdır. Dişi yuvasına yerleştirilirken kesinlikle zorlanmamalıdır. Daimi dişlerin yuvasından çıkması durumunda derhal diş taç (kuron) kısmından tutup yerine yerleştirilmelidir, eğer mümkün değilse yerinden çıkan diş serum fizyolojik/ süt/ hastanın tükürüğü içerisinde muhafaza edip en kısa sürede diş hekimine başvurulmalıdır. Süt dişlerinin tamamen yerinden çıkması durumunda kesinlikle yerine yerleştirilmemelidir. Spor yapan çocuklarda meydana gelebilecek ağız ve diş yaralanmalarını engellemek için ağız koruyucusu kullanılmalıdır.